kappadocian dancer
kappadocian woman
 

ΜΑΡΤΙΟΣ 2005

"ΤΡΙΗΜΕΡΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΛΜΩΠΙΑ"

ΑΡΙΔΑΙΑ - ΝΟΜΟΥ ΠΕΛΛΑΣ


ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Εργαστήρι Τέχνης και Πολιτισμού

Η Αλμωπία βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού Πέλλας. Έχει έκταση 1.021 Km2. και πληθυσμό 28.915 κατοίκους. Πρωτεύουσα της είναι η Αριδαία, ενώ υπάρχουν άλλες 47 κοινότητες και οικισμοί. Η Αλμωπία αποτελεί το ακριτικό τμήμα στο βορειοανατολικό άκρο της Ελλάδας. Οι ορεινοί όγκοι που την περιβάλλουν αποτελούν φυσικά σύνορα τόσο με την πρώην Γιουγκοσλαβία όσο και με τις άλλες επαρχίες του Νομού Πέλλας, δηλαδή της Έδεσσας και των Γιαννιτσών.

Η πόλη της Αριδαίας είναι το εμπορικό και διοικητικό κέντρο της επαρχίας. Ο πληθυσμός της, περίπου 7.000 κάτοικοι, είναι ημιαστικός. Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ανάπτυξη στον ορεινό αγροτουρισμό με επίκεντρο τα λουτρά Λουτρακίου (Πόζαρ) και το χιονοδρομικό κέντρο του Βόρα.

Από τη συνολική έκταση της επαρχίας Αλμωπίας το 70,8% καλύπτεται από δάση με αξιόλογη δασική παραγωγή. Το βασικότερο δασοπονικό είδος είναι η οξιά και ακολουθούν η δρυς, η ελάτη, η πεύκη, η λεύκη και σε μικρότερο ποσοστό σημύδα. φλαμουριές κλπ. Παλαιότερα στην περιοχή καλλιεργούνταν πιπέρι, φασόλια, πατάτα και πιπεριά. Σήμερα την θέση τους έχουν πάρει οι καλλιέργειες ροδακινιάς, μηλιάς, κερασιάς και άλλων οπωροφόρων.


Ιστορία

Η περιοχή της Αλμωπίας κατοικούνταν από τους ’λμωπες, γίγαντες με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη όψη, οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τους Τημενίδες. Τα ευρήματα σε όλη την έκταση της υποδηλώνουν πως οι ’λμωπες είχαν έντονη δράση στην εξέλιξη του υπόλοιπου Μακεδόνικου χώρου. Τα περισσότερα ευρήματα προέρχονται από τον οικισμό της Νέας Ζωής, τα νεκροταφεία στο Μοναστηράκι, στη δίοδο Μαργαρίτας-Αψάλου. της Όρμας, της Περίκλειας, της Κρανιάς και της Χρυσής. Χαρακτηριστικά είναι τα κτερίσματα των τάφων, χάλκινα κοσμήματα σε συνδυασμό με λίγα χρυσά, σιδερένια όπλα, πήλινα αγγεία και νομίσματα των κλασσικών και των ελληνιστικών χρόνων, τα οποία προβλέπεται να εκτεθούν στην Αριδαία, στο κτίριο του παλαιού σιδηροδρομικού σταθμού.

Στα προϊστορικά χρόνια και συγκεκριμένα το 540-498 π.Χ. ο Μακεδόνας Βασιλιάς Αμύντας καταλαμβάνει τους ’λμωπες και τους τρέπει σε φυγή. Στις παραμονές των Περσικών πολέμων, η Αλμωπία κατοικείται από Έλληνες και γίνεται πλέον αποικία του Μακεδονικού Κράτους.

Ο γεωγράφος Κλαύδιος Πτολεμαίος αναφέρει στο έργο του «Γεωγραφική αφήγησις» σαν πιο σημαντικές πόλεις της περιοχής την Όρμα, τον Ευρωπό και τη Αψαλο. Από τη Ρωμαϊκή και Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο βρέθηκαν ευρήματα στο χωριό Αλωρό. Νερόμυλοι και Πρόδρομο. Επίσης, επιφανειακά παλαιοχριστιανικά ευρήματα αποκαλύφθηκαν στην ’ψαλο. Νοτιότερα, στην Ξιφιανή βρέθηκε κεραμοσκεπής τάφος με διαστάσεις 3.30Χ2.40μ. Η καταγωγή του τύπου αυτού ανάγεται στους μνημειακούς καμαρωτούς μακεδονικούς τάφους. Στον παραδοσιακό οικισμό της Όρμας αποκαλύφθηκε μία ακόμα οχυρωμένη θέση στα δυτικά του χωριού. Μεμονωμένα ευρήματα. που μαρτυρούν την κατοίκηση επί Ρωμαιοκρατίας, έχουν βρεθεί σε όλα σχεδόν τα χωριά της Αλμωπίας.

Τα πρώτα βυζαντινά χρόνια παίρνει το όνομα Ενωτία από την ομώνυμη πόλη - φρούριο και έδρα της βυζαντινής διοίκησης. Η πόλη αυτή τοποθετείται κοντά στο σημερινό χωριό Νότια. Την ίδια περίοδο οι Βούλγαροι επιδρομείς ονομάζουν την περιοχή Μογλενά - μαύρη πεδιάδα ή σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ομιχλώδη πεδιάδα (μάγκλα = ομίχλη στα βουλγάρικα). Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται και από μεταγενέστερους συγγραφείς που αναφέρονται στη «επαρχία Μογλενών».

To 1453 κατακτήθηκε από τους Τούρκους και οι κάτοικοι υποχρεώθηκαν σε βίαιο εξισλαμισμό. Το χωριό Χρυσή έχει πάρει το όνομα του από την Χρυσσή, κάτοικο της περιοχής που μαρτύρησε το 1759 για να μην αλλαξοπιστήσει. Η περιοχή μετονομάζεται σε «Καρατζαοβασί» - μαύρη κοιλάδα. Η ονομασία μεταλλάσσεται σε Καρατζόβα και χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα.

Εκτός από τους Τούρκους την περίοδο της τουρκοκρατίας οι γηγενείς πληθυσμοί δοκιμάζονταν και από την θηριωδία των Βουλγάρων. Οι συνθήκες αυτές ανάγκασαν τους κατοίκους να μετοικήσουν στα γύρω ορεινά. Από εκεί αρχίζει ο διμέτωπος αγώνας κατά των Τούρκων και Βουλγάρων. Η περιοχή απελευθερώνεται το 1912. στον Α' παγκόσμιο πόλεμο η περιοχή αποτέλεσε το μακεδονικό μέτωπο όπου διεξήχθησαν φονικές μάχες Ελλήνων, Σέρβων, Αγγλο-γάλλων και Βουλγάρων.

Μετά την Μικρασιατική καταστροφή, το 1923, στην περιοχή της Αλμωπίας εγκαταστάθηκε σημαντικός αριθμός προσφύγων από την Μ. Ασία. Θράκη και Πόντο.

Λουτρά Αλμωπίας (Πόζαρ):

 Μεσόθερμες ιαματικές πηγές, μέσα σε μία έκταση ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς. Την αξία των ιαματικών πηγών Λουτρακίου φαίνεται πως είχαν εκτιμήσει ιδιαίτερα οι κάτοικοι της περιοχής από τα Ρωμαϊκά χρόνια και όχι μόνο αυτοί.  Πρώτοι, όμως οι Γερμανοί έκαναν ανάλυση των νερών και πιστοποίησαν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Οι θερμές πηγές αναβλύζουν από την κοίτη του ποταμού που διασχίζει την κατάφυτη χαράδρα της Λουτρόπολης. Οι πηγές έχουν χαρακτηριστεί ως ασβεστιο-ανθρακικές. Σήμερα στα Λουτρά Λουτρακίου λειτουργούν ένα υδροθεραπευτήριο με 4 ομαδικές πισίνες 12 ατόμων και 12 ατομικούς λουτήρες, με διαχωρισμό ανδρών-γυναικών.

ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ο μουσικός πλούτος της περιοχής αποτελεί τον πυρήνα των τραγουδιών και χορών της Κ. Μακεδονίας. Στην περιοχή συναντάμε μεγάλη ποικιλία χορών με τοπικό χρώμα και πολλές ιδιαιτερότητες ή παραλλαγές από χωριό σε χωριό. Σε κάθε χορό ο πρωτοχορευτής έχει την ευθύνη της χορευτικής ομάδας, την οποία οδηγεί διαγράφοντας διάφορα χορευτικά σχήματα, έξω από την αυστηρή καθορισμένη κυκλική μορφή, ενώ στο χέρι κρατάει μαντήλι το οποίο κουνάει σύμφωνα με το ρυθμό. Έτσι μεταδίδονται τα κατάλληλα μηνύματα στους υπόλοιπους χορευτές. 

Μέσα από την πλούσια χορευτική παράδοση οι κυριότεροι χοροί που έχουν τη ρίζα τους στην περιοχή Αλμωπίας είναι: Γκάιντα, Πετρούλα, Συρτός Μακεδονίας, Στάγκαινα, Τικφέσκινο, Πουσιντνίτσα, Σαρακίνα, Τρίτε Πάτα (Ζαβλιτσαίνα).

Οι ζυγιές που συνοδεύουν τους χορούς ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή. Τα παλαιότερα μουσικά όργανα ήταν οι γκάιντες, τα καβάλια, οι φλογέρες, οι ταμπουράδες και διάφορα κρουστά. Αργότερα εμφανίζονταν το κλαρίνο, το ακορντεόν και   τα χάλκινα μουσικά όργανα.

ΕΘΙΜΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Φεβρουάριος

ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ - Χορός Διασκέδαση στην Έδεσσα

Έδεσσα

1 Φεβρουαρίου

Θρησκευτικό Πανηγύρι στον Αγ. Τρύφωνα Φλαμουριάς. Μετά την εκκλησία στήνεται μικρό γλέντι για όλους τους παρευρισκόμενους.

Φλαμουριά

Κυριακή (Προ Καθ. Δευτέρας)

Παραδοσιακό έθιμο "Λάμκες" - Στο τελευταίο αποκριάτικο γλέντι.

Έδεσσα

Καθ. Δευτέρα

Καθαρά Δευτέρα με την Αερολέσχη Έδεσσας στο Ανεμοδρόμιο - Χορός - Τοπική Μουσική αλλά και ... φασολάδα.

Ανεμοδρόμιο

Καθ. Δευτέρα

Καθαρά Δευτέρα με τους "Φίλους του Βουνού" στο ύψωμα 606 - Χορός - Τοπική Μουσική αλλά και....φασολάδα, παραδοσιακά εδέσματα.

Έδεσσα - Λόφος 606

Καθ. Δευτέρα

Χαρταετοί στο ’νω Λουτράκι για Ποζαροκούλουμα και Φασολάδα.  Παραδοσιακή Ορχήστρα και χορευτικά δίνουν άλλη αίσθηση σε όσους συμμετέχουν.

Λουτράκι Αριδαίας

Αρχές Μάρτη

Όλα τα παιδιά της περιοχής βάζουν στο χέρι ένα σχοινάκι πολύχρωμο την ΜΑΡΤΙΝΓΚΑ και να εκφράσουν έτσι την χαρά τους για τον ερχομό της ’νοιξης.

Έδεσσα-Χωριά

 

 

1η Μάρτη

Τα παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους του χωριού κουνώντας ένα ραβδί όπου έχει στερεωθεί ένα. ξύλινο χελιδόνι με κουδουνάκι στο λαιμό και τραγουδούν την "Χελιδόνα" - Κρατούν ένα καλάθι και πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι μαζεύοντας αυγά, φασόλια & χρήματα, τραγουδώντας:

 "Χελιδόνα έρχεται από μαύρη θάλασσα, θάλασσες κι αν επέρασε την στεριά δεν ξέχασε"

Νησί

 

 

etepo